Bariiska waa cunto nafaqo leh oo leh faa'iidooyin badan oo caafimaad. Waxaa ku jira carbohydrates, fitamiinada B, fibre, borotiin, iyo macdano muhiim ah. Bariisku wuxuu bixiya tamar, wuxuu hagaajiyaa dheef-shiidka, wuxuuna caawiyaa xakameynta miisaanka iyo caafimaadka wadnaha. Waa cunto kala duwan oo lagu dari karo suxuunta kala duwan iyo cuntooyinka macmacaanka. Ku darista bariiska cuntadaada waxay kaa caawin kartaa inaad hesho nafaqooyin muhiim ah oo ka taageera caafimaadkaaga guud.
Bariiska waa cunto aasaasi ah oo laga helo faa'iidooyin badan oo nafaqo iyo caafimaad leh. Waa mid kamid ah cuntooyinka ugu badan ee la cuno adduunka, gaar ahaan Aasiya, Afrika, iyo qaar kamid ah dalalka kale. Faa'iidooyinka laga helo bariska waxaa ka mid ah:
Nafaqooyinka Ku Jira Bariiska
Carbohydrates: Bariiska wuxuu hodan ku yahay carbohydrates, kuwaas oo muhiim u ah bixinta tamarta jirka. Carbohydrates-ka waxaa lagu beddelaa glucose oo ah isha ugu weyn ee tamarta jirka.
Vitamin B: Bariiska, gaar ahaan kan aan laga saarin kiishka (brown rice), wuxuu hodan ku yahay fitamiinada B sida thiamine, niacin, iyo riboflavin, kuwaas oo muhiim u ah shaqada unugyada iyo dheef-shiidka.
Fibre: Bariiska aan la nadiifin (brown rice) wuxuu hodan ku yahay fibre, taas oo ka caawisa hagaajinta dheef-shiidka iyo ka hortagga calool-fadhiga. Fiber-ku wuxuu sidoo kale caawiyaa yareynta kolestaroolka xun ee LDL.
Protein: Bariiska waxaa ku jira qaddar yar oo borotiin ah, taas oo muhiim u ah kobaca iyo dayactirka unugyada jirka.
Minerals: Bariiska waxaa ku jira macdano muhiim ah sida magnesium, phosphorus, iyo manganese, kuwaas oo muhiim u ah caafimaadka lafaha iyo shaqada muruqyada.
Faa'iidooyinka Caafimaad ee Bariiska
Tamarta: Bariiska wuxuu bixiya tamar degdeg ah oo muhiim u ah shaqada jirka iyo maskaxda. Waa cunto fudud oo si dhaqso ah loo dheefshiidi karo, taas oo ka dhigaysa mid ku habboon dadka u baahan tamar degdeg ah.
Dheef-shiidka: Bariiska aan la nadiifin (brown rice) wuxuu hodan ku yahay fibre, taas oo ka caawisa hagaajinta dheef-shiidka iyo ka hortagga calool-fadhiga. Fibre-ku wuxuu sidoo kale caawiyaa hagaajinta caafimaadka mindhicirada.
Miisaanka oo La Xakameeyo: Bariiska cad (white rice) wuxuu leeyahay kalooriyo yar, taas oo ka dhigaysa cunto wanaagsan oo loogu talagalay xakameynta miisaanka. Bariiska aan la nadiifin (brown rice) wuxuu hodan ku yahay fibre, taas oo ka caawisa in la dareemo dhereg muddo dheer.
Caafimaadka Wadnaha: Bariiska aan la nadiifin (brown rice) wuxuu hodan ku yahay antioxidants sida selenium iyo magnesium, kuwaas oo ka caawiya yareynta khatarta cudurrada wadnaha iyo dhiig karka.
Ka Hortagga Cudurrada Chronic-ka ah: Bariiska aan la nadiifin (brown rice) wuxuu hodan ku yahay antioxidants, kuwaas oo ka caawiya yareynta bararka iyo ka hortagga cudurrada chronic-ka ah sida sonkorowga iyo kansarka.
Isticmaalka Bariiska ee Cuntooyinka
Cunto Aasaasi ah: Bariiska waa cunto aasaasi ah oo laga isticmaalo dalal badan oo adduunka ah, waxaana lagu dari karaa suxuun kala duwan sida suugada, hilibka, iyo khudaarta.
Cuntooyinka Fudud: Bariiska waxaa laga sameeyaa cuntooyin fudud sida bariiska cad, canjeelada bariiska (rice cakes), iyo maraqyada bariiska (rice porridge).
Cuntooyinka Macmacaanka: Bariiska waxaa laga sameeyaa cuntooyinka macmacaanka sida xaleefada bariiska (rice pudding) iyo suxuunta bariiska macaan ee dhaqanka.
Suugaanta iyo Suxuunta La Calaalyo: Bariiska waxaa lagu dari karaa suugaanta iyo suxuunta la calaaliyo sida biryani, paella, iyo sushi.
Bariiska waa mid ka mid ah cuntooyinka ugu caansan ee la cuno dunida oo dhan, gaar ahaan Aasiya. Tariikhda bariiska waa mid dheer oo xiiso leh, waxaana lagu qiyaasaa in la beeray in ka badan 10,000 sano ka hor. Bariiska waxaa laga helaa noocyo kala duwan, oo mid walba leeyahay asal iyo taariikh gaar ah.
Asalka iyo Beerashada Hore
Bariiska Asia (Oryza sativa): Bariiskan waa kan ugu badan ee la cuno, wuxuu leeyahay laba nooc: indica iyo japonica. Waxaa la rumeysan yahay in asal ahaan laga soo jeedo bariga Aasiya, gaar ahaan waddamada Shiinaha iyo Hindiya. Raadadkii ugu horreeyay ee beerista bariiska waxaa laga helay Shiinaha, gaar ahaan dooxada Yangtze River, halkaas oo la qiyaaso in lagu beeray in ka badan 10,000 sano ka hor.
Bariiska Afrika (Oryza glaberrima): Noocani wuxuu asal ahaan ka soo jeedaa galbeedka Afrika, gaar ahaan waddamada waqooyiga iyo bartamaha Afrika. Waxaa la rumeysan yahay in lagu beeray in ka badan 3,500 sano ka hor.
Fiditaanka iyo Isticmaalka
Aasiya: Bariiska wuxuu si degdeg ah ugu fiday dalalka Aasiya oo dhan, wuxuuna noqday cunto aasaasi ah oo muhiim u ah nolosha dadka reer Aasiya. Waddamada sida Shiinaha, Hindiya, Japan, iyo Kuuriyada Koonfureed ayaa qaab u gaar ah u sameeyay beerista iyo karinta bariiska.
Afrika: Bariiska Afrika wuxuu noqday cunto muhiim ah oo loo isticmaalo waddamada galbeedka Afrika sida Mali, Senegal, iyo Guinea. Waddamadan waxay sameeyeen habab u gaar ah oo lagu beero oo la kariyo bariiska.
Yurub: Bariiska wuxuu Yurub soo gaaray xilligii dhexe iyada oo loo sii marayo waddamada Carabta. Waxaa markii ugu horraysay laga beeri jiray dalalka koonfurta Yurub sida Talyaaniga iyo Spain. Waddamadan ayaa qaab u gaar ah u sameeyay karinta bariiska, tusaale ahaan, bariiska la kariyo ee "paella" ee Spain.
Ameerika: Bariiska wuxuu Ameerika soo gaaray intii lagu jiray xilligii gumaysiga. Waxaa markii ugu horraysay laga beeri jiray gobolka South Carolina ee Mareykanka, halkaas oo laga sameeyay beeraha bariiska ee ballaaran. Waddamada Latin America iyo Caribbean-ka waxay sidoo kale soo saaraan noocyo kala duwan oo bariis ah.
Horumarinta iyo Noocyada Kala Duwan
Bariiska Cad (White Rice): Waa nooca ugu badan ee la cuno. Bariiskan waxaa laga saaraa maqaarka iyo qeybta gudaha ah ee aan caadiga ahayn, taas oo ka dhigaysa mid fudud oo dhadhan fiican leh.
Bariiska Brown (Brown Rice): Bariiskan waa mid aan laga saarin maqaarka kore, waxaana uu hodan ku yahay fibre iyo nafaqooyin kale. Waxaa loo aqoonsan yahay inuu ka caafimaad badan yahay bariiska cad.
Bariiska Basmati: Waa nooc dheer oo udgoon, waxaana badanaa laga cuno Bariga Dhexe iyo koonfurta Aasiya, gaar ahaan Hindiya iyo Pakistan.
Bariiska Jasmine: Waa nooc kale oo udgoon, waxaana laga cuno koonfur-bari Aasiya, gaar ahaan Thailand.
Bariiska Glutinous (Sticky Rice): Waa nooc cajiib ah oo ah mid dheg-dheg leh marka la kariyo, waxaana badanaa laga isticmaalaa cuntooyinka macmacaanka iyo suxuunta dhaqanka ee koonfur-bari Aasiya.
Saameynta Dhaqanka iyo Dhaqaalaha
Bariiska wuxuu door muhiim ah ka ciyaaray dhaqanka iyo dhaqaalaha waddamada badan. Waxaa lagu isticmaalaa xafladaha, munaasabadaha diinta, iyo nolosha maalinlaha ah. Sidoo kale, bariiska waa mid kamid ah badeecadaha ugu muhiimsan ee la beero, waxaana ku tiirsan nolosha iyo dhaqaalaha malaayiin beeraley ah dunida oo dhan.
Gunaanad
Bariiska waa cunto leh taariikh dheer oo soo taxnayd kumanaan sano. Waxaa asal ahaan laga beeri jiray Aasiya iyo Afrika, wuxuuna ku fiday caalamka oo dhan. Bariisku wuxuu leeyahay noocyo kala duwan oo leh dhadhan iyo nafaqooyin kala duwan. Waa cunto aasaasi ah oo muhiim u ah dhaqanka, dhaqaalaha, iyo caafimaadka dadka dunida oo dhan.
Post a Comment